ABD Başkanı Biden’ın İsrail-Hamas arasında ateşkes planı: Taraflar ne diyor, İsrail Gazze saldırılarını durduracak mı?

(ANKARA) - Hamas, ABD Başkanı Joe Biden’ın ateşkes planına “yapıcı” yaklaşacağını belirtti. İsrail’de aşırı sağcı yetkililer savaşı sürdürme eğiliminde. Rehine ve mahkum takasının yer aldığı ateşkes planında henüz aşama katedilmemişken; İsrail 5 Filistinliyi daha tutukladı. İsrail’in Refah'a saldırısı ise 1 milyon Filistinliyi yerinden etti.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Joe Biden’ın İsrail ile Hamas arasında "kalıcı bir ateşkese gidecek yol haritasını" sunmasının üzerinden dört gün geçti. İlk aşamada altı haftalık bir ateşkes, İsrail kuvvetlerinin Gazze’den çekilmesi, karşılıklı rehine takasını öngören planın hayata geçip geçmeyeceği merak konusu olmaya devam ediyor.

Biden’ın Beyaz Saray’da sunduğu üç aşamalı öneri İsrail’den gelse de İsrail'in aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, Gazze’deki pozisyonlarını güçlendirmek için daha sert adımlar atması gerektiğini söyledi. Ben-Gvir, İsrail Ordu Radyosu’ndaki konuşmasında, “Henüz yapmadığımız şeyler var, gazı durdurmak, onlara ‘artık insani yardım yok’ demek gibi, bunu yapmadık. Bunu bir ya da iki ay yapalım, sonra görüşürüz” dedi.

Biden, ateşkes önerisinden sonra görüştüğü Katar Emiri Şeyh Tamim bin Hamad Al Thani'ye İsrail'le Gazze'de ateşkes anlaşmasının önündeki tek engelin Hamas olduğunu söyledi ve Hamas'a ateşkesi kabul etmesi için baskı yapmasını istedi. Beyaz Saray'ın Pazartesi günü iki lider arasında yapılan görüşmeye ilişkin yaptığı açıklamada, Biden'ın “Hamas'ın tam bir ateşkesin önündeki tek engel olduğunu teyit ettiği” belirtildi.

Hamas ise İsrail’in önerdiği ve Biden’ın duyurduğu planla “olumlu ve yapıcı bir şekilde ilgilenmeye hazır olduklarını” açıkladı. Geçtiğimiz ayın başında Hamas, arabuluculuk görevi üstlenen Katar ve Mısır tarafından sunulan ateşkes önerisini de onaylamıştı, ancak İsrail’in süreci tıkaması sonucu ateşkes sağlanamamıştı.

Üç aşamalı planda neler var?

Biden’ın açıkladığı üç aşamalı plan, İsrail güçlerinin Gazze'nin tüm bölgelerinden çekilmesi, Filistinli mahkumların serbest bırakılması karşılığında İsrailli rehinelerin serbest bırakılmasını öngörüyor. Altı hafta sürecek silahları bırakma sürecinde planın ikinci ve üçüncü adımları için müzakerelerin başlaması planlanıyor.

İkinci aşama, erkek askerler de dahil olmak üzere kalan rehinelerin serbest bırakılmasını ve İsrail güçlerinin Gazze'den çekilmesini; üçüncü aşama ise savaşın yol açtığı yıkımın ardından Gazze'nin büyük çaplı inşasına başlanmasını öngörüyor.

Biden geçen Cuma günü yaptığı açıklamada, “Hamas'ı yok etme hedefine çoktan ulaşıldığını çünkü militan grubun İsrail'e 7 Ekim'deki gibi büyük çaplı bir saldırı gerçekleştirme kapasitesinin artık kalmadığını” söyledi.

Biden'ın Hamas'ın önemli ölçüde zayıfladığı yönündeki sözlerine İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun yanıtı “Hamas'ın askeri ve yönetim kabiliyetleri yok edilmeden, tüm rehineler serbest bırakılmadan ve Gazze'nin artık İsrail için bir tehdit oluşturmaması sağlanmadan” kalıcı bir ateşkesi kabul etmeyecekleri yönünde oldu.

İsrail, Filistinlileri tutuklamaya devam ediyor

Anlaşmanın ilk aşamasında Hamas’ın serbest bırakacağı rehineler ile İsrail’in bırakacağı Filistinli mahkumların sayısında anlaşmazlık yaşandığı belirtiliyor. Öte yandan, ateşkes gündemdeyken İsrail, Filistinlileri tutuklamaya devam ediyor.

Wafa haber ajansına göre, İsrail güçleri Ramallah yakınlarındaki Silwad ve Birzeit kasabalarından 5 kişiyi tutukladı. Böylece Hamas’ın İsrail’e saldırdığı 7 Ekim 2023’ten bu yana 300'ü kadın ve 635'i çocuk olmak üzere 9 binden fazla Filistinli tutuklanmış oldu.

ABD, ateşkes için diplomatik temasları sürdürüyor

ABD’nin ateşkes için son hamlesi, Birleşmiş Milletler (BM) nezdinde oldu. ABD'nin BM Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield, bugün yaptığı açıklamada Biden'ın duyurduğu ateşkes teklifini BM Güvenlik Konseyi'nde (BMGK) karar tasarısıyla destekleyeceklerini duyurdu.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken de Cuma günü Suudi Arabistan, Türkiye ve Ürdün dışişleri bakanlarıyla ayrı ayrı telefon görüşmeleri yaparak Gazze'de acil ateşkes sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılması önerisini ele aldı. Görüşmeye dair taraflardan herhangi bir açıklama yapıldı.

Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Çin’deki temaslarında Gazze’yi gündeme getirdi. Çinli mevkidaşı Wang Yi ile bir araya gelen Fidan, "Çin’in iki devletli çözümü desteklemesini takdir ediyoruz. Xi’nin barış konferansı çağrısı son derece önemli. İsrail’e silah ve siyasi destek sağlayan bazı ülkeler İsrail’in soykırımına ortak oluyor. Gazze’de ateşkes için Çin’le birlikte çalışmaya devam edeceğiz" mesajı verdi.

Gazze’de insani kriz derinleşiyor: “Çocuklar açlıktan ölüyor”

İsrail kuvvetleri, Gazze’deki savaştan kaçan Filistinlilerin sığındığı son konum olan Refah’a saldırılarını aralıksız sürdürüyor. BM Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşu (UNRWA), İsrail’in Gazze’ye aralıksız saldırıları sonucu bir milyondan fazla kişinin Refah kentinden de kaçmak zorunda kaldığını bildirdi. Gazze Şeridi'nin güneyinde Mısır sınırındaki Refah kenti, İsrail ordusu tarafından yaklaşık sekiz ay boyunca her gün bombalanarak zorla yerinden edilen 1 milyondan fazla kişiye ev sahipliği yapıyordu. İsrail saldırıları, UNRWA’yı Refah kentindeki 36 sığınağını kapatmaya da zorladı.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Sözcüsü Margaret Harris, Gazze’de çocukların açlıktan öldüğünü açıkladı. BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisi Sözcüsü Jens Laerke ise kısıtlamalar sebebiyle yardımların insanlara ulaşmadığını belirtti.

BM Cenevre Ofisi'nin haftalık basın toplantısında konuşan DSÖ Sözcüsü Dr. Margaret Harris, ''Bunlar bütün gün yiyecek alamayan 5-6 yaş altı çocuklar. Yani, ‘Erzaklar ulaşıyor mu?’ diye soruyorsunuz. Hayır, çocuklar açlıktan ölüyor'' dedi.

BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA) Sözcüsü Jens Laerke de aynı toplantıda, ölümcül yetersiz beslenme ve kıtlık riskinin altını çizdi. Laerke, ''Kıtlığı önlemek ve gördüğümüz her türlü dehşeti engellemek için muhtaç oldukları miktarda gıda alamadıklarını söyleyebilirim. Şu anda ellerine geçen çok çok az'' ifadelerini kullandı.