Cumhurbaşkanı Erdoğan 4'üncü Yargı Reformu Strateji Belgesi'ni açıkladı: "Yargı mensuplarını kimse tehdit edemez, yargı camiamıza parmak sallayamaz"
(ANKARA) - Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 4'üncü Yargı Reformu Strateji Belgesi'ni açıkladığı toplantıda, "Yargı mensuplarını kimse tehdit edemez, mahkemeler üzerinde baskı kuramaz, yargı camiamıza parmak sallayamaz. Yargı kararlarını doğru bulur veya bulmazsınız, hatta mahkeme kararlarını gerekli nezaketi göstererek eleştirebilirsiniz ama bu ülkenin ana muhalefet partisi de olsanız kameralar önünde hukuk insanlarına, hem de çok yakışıksız ve pervasız biçimde tehditler savuramazsınız. Buna biz de izin vermeyiz, hedef haline getirilen yargımız da izin vermez. Devam eden yargı süreçleriyle ilgili herkesten sorumlu, sakin ve siyaseten dürüst bir tutum beklediğimizi bugün tekrar vurgulamak istiyorum" dedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Beştepe Kültür ve Kongre Merkezi'nde düzenlenen toplantıda 5 amaç, 45 hedef ve 264 faaliyetten oluşan 4. Yargı Reformu Strateji Belgesi'ni açıkladı.
Erdoğan, toplantıda yaptığı konuşmada, yargı kararları ve yargı mensupları ile ilgili eleştirilerine şöyle cevap verdi:
"Adalet hizmetlerinin etkinliği kadar, adaletin gecikmesinin de vaktinde tecelli etmesinin de önemini her fırsatta vurguluyoruz. Türk milleti adına karar veren yargı makamının itibarına halel gelmemesi ve toplumun adalete olan inancının sarsılmaması bizim için her türlü mülahazanın üzerindedir. 2002’den beri bu konuda gerçekten büyük hassasiyet gösterdik. Adliye binalarımızın sunulan hizmetin vehametine uygun hale getirilmesinden personel sayısına, mevzuattan dijitalleşmeye kadar geniş bir alanda çok sayıda adım attık. Yargının bağımsızlığı ilkesine, tarafsızlığı ilkesini de ekleyerek hakim ve savcılarımızın görevlerini layıkıyla getirebilmelerinin önünü açtık. Eski Türkiye’nin imtiyazlı çevreleri bunu hala hazmetmekte zorlansa da üstünlerin hukukunun egemen olduğu vesayetçi yapıdan hukukun üstünlüğünü referans alan adil bir yargı sistemine geçiş sağlanmıştır.
"Ana muhalefet partisi de olsanız hukuk insanlarına çok yakışıksız ve pervasız biçimde tehditler savuramazsınız"
Siyasi ve ideolojik kimlikleriyle, ekonomik statüleri sebebiyle bazı insanların hukuk önünde ayrıcalıklara sahip olduğu günler artık geride kalmıştır. Darbecileri alkışlayan yargı yerine, darbecilerden millet adına hesap soran, mağdurların hak ve hukukunu savunan yargı pratiğinin yerleşmesini Türk demokrasisi adına önemli bir kazanım olarak görüyoruz. Türk yargısının bu vasfını gelecekte daha da güçlendireceğiz. Hangi yanlış algıdan kaynaklanırsa kaynaklansın hukuk karşısında kendini dokunulmaz görenler şu gerçeği er ya da geç kabullenecektir: Hiç kimse hukukun üstünde, layüsel, imtiyazlı değildir. Suç işleyenler, suçta kibirlenenler, hukuka kast edenler kim olursa olsun yaptıklarının hesabını bağımsız Türk mahkemelerine vermek zorundadır.
Kanunun verdiği yetkiyle hukuksuzlukların peşine düşen yargı mensuplarını kimse tehdit edemez, mahkemeler üzerinde baskı kuramaz, yargı camiamıza parmak sallayamaz. Geçmişte yargı mensuplarını hain terör saldırılarında kaybetmiş bir ülke olarak hakim ve savcılarımız ile ailelerinin hedef gösterilmesini asla tasvip etmiyoruz. Yargı kararlarını doğru bulur veya bulmazsınız, hatta mahkeme kararlarını gerekli nezaketi göstererek eleştirebilirsiniz ama bu ülkenin ana muhalefet partisi de olsanız kameralar önünde hukuk insanlarına, hem de çok yakışıksız ve pervasız biçimde tehditler savuramazsınız. Buna biz de izin vermeyiz, hedef haline getirilen yargımız da izin vermez. Devam eden yargı süreçleriyle ilgili herkesten sorumlu, sakin ve siyaseten dürüst bir tutum beklediğimizi bugün tekrar vurgulamak istiyorum."
"Yeni yargı reformu stratejisiyle adaletin etkinliğine ve yargı mekanizmalarının ihtiyaçlarına yönelik yeni politikaları belirledik"
4'üncü Yargı Reformu Strateji Belgesi çalışmalarına dair değerlendirmelerde bulunan Erdoğan, belgeyle amaçlananlara ilişkin şunları anlattı:
"Bundan 15 sene önce ilk yargı reformu stratejimizi 2009 yılında tamamlayarak milletimizle paylaştık. Hemen ardından 2015 ve 2019 yıllarında hazırladığımız iki yeni strateji belgesiyle reform çalışmalarımıza ivme kazandırdık. Üçüncü yargı reformu stratejisinin uygulama dönemi 2024 yılı itibarıyla sona erdi. Bugün 2025-2029 dönemin kapsayan 4. Yargı Reformu Strateji Belgesi’yle aziz milletimizin huzurundayız. Sürekliliğe dayanan bir anlayışla köklü kurumsal değişiklikleri hayata geçirdiğimiz yargı reformu stratejileri birbirini tamamlar niteliktedir. Yeni reform belgemiz, bugüne kadarki gelişmelerin değerlendirilmesi ve sistemin ihtiyaç duyduğu yeniliklerin belirlenmesi suretiyle oluşturulmuştur. Dolayısıyla bu belgemiz de diğer reform belgelerimizin devamı ve tamamlayıcısı durumundadır. Yeni yargı reformu stratejisiyle adaletin etkinliğine ve yargı mekanizmalarının ihtiyaçlarına yönelik yeni politikaları belirledik.
5 amaç, 4 hedef ve 264 faaliyetin yer aldığı 4'üncü Strateji Belgemizle yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığını daha da güçlendirmeyi, vatandaşlarımızın hukuki güvenliğini daha da kuvvetlendirmeyi, yargılamaların zamanında ve makul sürede tamamlanmasını, çözüm merkezli ve öngörülebilir bir adalet sistemi oluşturmayı, yargılama usullerini sadeleştirerek verimliliği artırmayı, yargıya ilişkin güven ve memnuniyeti daha da yükseltmeyi, onarıcı ve telafi edici adalet uygulamalarını yaygınlaştırmayı, ceza adaleti sisteminin etkinlik ve caydırıcılığını tahkim etmeyi ve adalet hizmetleriyle adli birimlerle dijital dönüşümü hızlandırmayı hedefliyoruz. Yargı reformu stratejimizin en önemli önceliklerinden biri makul sürede yargılanma hakkı güvencelerinin artırılmasıdır. Bu kapsamda yargılama usullerine, teşkilat yapısına, insan kaynaklarına ve teknik altyapıya ilişkin birçok çalışma alanı tespit ettik.
Geçtiğimiz dönemlerde adil yargılanma hakkının etkin bir şekilde korunması noktasında önemli reformları devreye almıştık. Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru ve bilgi edinme hakkı gibi yenilikleri mevzuatımıza eklemiştik. Kamu Denetçiliği Kurumu, Kişisel Verileri Koruma Kurumu, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu gibi yeni birimler ihdas etmiştik. 4. Yargı Reformu Strateji Belgesi’yle hak arama yollarını daha da güçlendirmeyi hedefliyoruz. Mağdurların yeterli güvenceye sahip olduğu telafi edici bir adalet sisteminin oluşturulması hususundan üzerinde önemle duruyoruz. Adalete güvenin tam olarak tesis edilmesi için ceza adaleti sisteminde mağdur odaklı yeni politikaları uygulamaya alıyoruz. Uyuşmazlıkların önlenmesi ve mahkemeye taşınmadan kaynağında çözülmesi yargının iş yükünün azaltılmasında büyük önem arz ediyor. Bu çerçevede dava öncesi alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin kapsamının genişletilmesini öncelikli politika olarak belirledik. Hukukun üstünlüğünü esas alan, gecikmeyen ve öngörülebilir bir adalet sistemi vizyonu ile hazırladığımız yeni strateji belgesiyle etkin ve hızlı işleyen bir adalet sistemi inşa edeceğiz.
"Hazırlayacağımız yeni insan hakları eylem planı ile hak ve özgürlüklerin daha etkin korunmasını sağlayacağız"
Yargı Reformu Strateji Belgemizin ilk amacı, kurumsal yapının güçlendirilmesi ve süreçlerin yeniden yapılandırılmasıdır. Bu çerçevede uzlaştırıcı, birleştirici, özgürlükçü, toplumun tüm kesimlerini kuşatan yeni ve sivil bir anayasa çalışmalarımıza hız vereceğiz. İnsan hakları alanındaki kurumsal kapasitemizi güçlendirecek, hazırlayacağımız yeni insan hakları eylem planı ile hak ve özgürlüklerin daha etkin korunmasını sağlayacağız. Kişisel Veriler Koruma Kurumu, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu gibi bireysel hak arama kurumlarımızın kurumsal yapısını ve uluslararası kuruluşlarla uyumluluklarını güçlendireceğiz. İfade ve basın özgürlüğü ile kişi hürriyeti ve güvenliğine ilişkin standartları yükseltecek yeni hak arama yollarını çeşitli tedbir ve uygulamalarla tahkim edeceğiz. Makul sürede yargılanma hakkının temini için mahkemeler teşkilatının organizasyon yapısını tekrar tanzim edeceğiz. Ceza mahkemelerinin görev alanlarını yeniden düzenleyecek, ihtiyaç duyulan yerlerde yeni adliyeler kuracak, mahkeme sayılarını artıracak ve tek hakimle çalışan bazı mahkemelerin heyet halinde çalışmalarını temin edeceğiz. Temyiz kanun yolunun etkinliğine yönelik yeni düzenlemelerle temyiz incelemelerinin 6 ay içerisinde sonuçlandırılmasını hedefliyoruz. Bunun için Yargıtay ve Danıştay kanunlarında yer alan daire ve üye sayılarını iş yüküyle orantılı olacak şekilde yeniden belirleyeceğiz. Temyiz incelemeleri gibi istinaf incelemelerinin de 6 ay içinde neticelendirilmesine yönelik düzenlemeler yapacağız. İlk derece mahkemelerinde uzun süren davalar, istinaf mahkemelerinde öncelikle incelenecek ve bazı davalarda istinaf incelemesi olmadan doğrudan temyiz incelemesi yapılacaktır.
Önümüzdeki dönemde hakimlerimiz meslek hayatları boyunca hukuk ve ceza hakimi olarak sınıflandırılacak; çevre, sağlık, sigorta, trafik ve iş kazalarından kaynaklanan dava türleri için yeni ihtisas mahkemeleri kurulacaktır. Stajyer avukatlarımıza staj başlangıç desteği sağlayacak ve mesleklerine ekonomik kaygılardan uzak bir şekilde hazırlanmalarını temin edeceğiz. Yeni düzenlemelerle duruşmaların iki aydan fazla ertelenmemesini ve bazı uyuşmazlıkların da duruşma yapılmaksızın çözülmesini sağlayacağız. Bozma kararı verilen dosyaların öncelikle ve ivedilikle görülmesi ise bir diğer hedefimizdir. Yargı bilişim sistemimizi güncel teknolojileri doğrultusunda geliştirmekte kararlıyız. Adalet sistemlerinde yapay zeka uygulamalarından istifade edeceğiz. Yargılamaların hedef süre içinde tamamlanması için adli ve idari yargı, adalet komisyonlarını da yeniden yapılandırmayı hedefliyoruz. Komisyonlarımıza adalet dairelerinin işleyişine matuf tespit ve çözüm önerilerini içeren rapor hazırlama görevini tevdiğ edeceğiz. Noterlik Kanunu’nu yenileyecek, hukuk fakültesi mezunlarının görev alacağı yeni bir müessese olarak noter yardımcılığını sisteme kazandıracağız.
"Hukuk eğitiminin kalitesini artırmak için fakültelerimize girişte aranan başarı sıralamasını aşamalı bir şekilde yükselteceğiz"
Yeni Strateji Belgemizin ikinci amacı, insan kaynakları kapasitesinin güçlendirilmesidir. Önümüzdeki süreçte insan kaynaklarını daha nitelikli hale getirmek ve hukuk eğitiminin kalitesini artırmak için fakültelerimize girişte aranan başarı sıralamasını aşamalı bir şekilde yükselteceğiz. Hukuk fakültelerinin açılma kriterlerini gözden geçirecek, müfredatta çeşitli iyileştirmeler yapacağız. Hukuk fakültesinde okuyan öğrencilerimize Adalet Bakanlığı başarı bursu vererek eğitimlerinde destek olacağız. Mesleki niteliklerin artırılması için hakim ve savcı yardımcılığı sürecini yeniden yapılandıracak ve hizmet içi eğitimleri güçlendireceğiz. Hakim ve Cumhuriyet Savcısı ile personel sayısının iş yükü ile orantılı bir düzeyde olmasını sağlayarak yeni uzmanlık kadroları ihdas edeceğiz.
"Ceza adaleti sistemini hürriyeti bağlayıcı cezaya alternatif yeni yaptırım türleri ile zenginleştireceğiz"
Strateji Belgemizin üçüncü amacı, ceza adaleti sisteminin etkinliğinin artırılmasıdır. Başta adil yargılanma hakkı olmak üzere hak ve özgürlüklerin korunması lilkesine uygun bir şekilde suç, yaptırım ve infaz dengesini toplumsal ihtiyaçlar çerçevesinde düzenleyeceğiz. Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımların kapsamının genişletilmesiyle adli para cezası miktarlarının yeniden belirlenmesi önceliklerimiz arasındadır. Ceza adaleti sistemini hürriyeti bağlayıcı cezaya alternatif yeni yaptırım türleri ile zenginleştireceğiz. Bu doğrultuda psikolojik rahatsızlığı olanların ve madde bağımlılarının rehabilite olmadan toplumsal hayata katılmalarını engelleyecek tedbirleri alacağız. Trafikte işlenen suçların yanı sıra trafik güvenliğini tehlikeye atan kişilere yönelik de caydırıcı önlemler alacağız. Saldırı amacıyla araçlarından inen sürücüleri ehliyetlerine el konulması da dahil müstakil yaptırımlara tabii tutacağız. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu ile vücut dokunulmazlığına, hürriyete ve çevreye karşı işlenen suçların cezalarını artırıyoruz. Adli sicil sistemini yeniden yapılandıracağız. Adli sicil kayıtlarının silinmesi sürelerini kısaltacak, ceza mahkumiyetlerinin adli sicile kaydedilmesinde çocuklar lehinde farklı düzenlemelere gideceğiz.
"Boşanma ve nafaka usullerine kadar geniş bir yelpazede yeni reformlar yapmayı planlıyoruz"
Yeni Strateji Belgemizin dördüncü amacı, hukuk ve idari yargılama süreçlerinin etkinliğinin artırılmasıdır. Değer ve tutarı belirli bir miktarın altındaki talep ve davaların sadeleştirilmesi ve hızlı bir yargılama usulü ile çözümlenmesi için çeşitli düzenlemeler yapmayı hedefliyoruz. Bunun yanında bono evraklarının kayıt altında üretilmesini sağlayarak vatandaşlarımızın hukuki güvenliğini güçlendirilmesini amaçlıyoruz. Aile arabuluculuğunu sisteme entegre ederek anlaşmazlıkların mahkeme sürecinden önce çözüme ulaştırılmasını arzu ediyoruz. Aile mahkemelerinin kuruluş ve yargılama usulünden çocukların menfaatlerini gözeten boşanma ve nafaka usullerine kadar geniş bir yelpazede yeni reformlar yapmayı planlıyoruz.
"Şiddet mağduru kadınlarımızın daha fazla korunması bizim birinci önceliğimizdir"
Yargı Reformu Strateji Belgesinin beşinci amacı, adalete erişimin kolaylaştırılmasıdır. Evvel emirde kadın haklarına ilişkin yeni uygulamalar geliştirerek şiddet mağduru kadınlarımızın adli süreçlere erişimini en kısa yoldan temin etmeye çalışacağız. Adli süreçlerde şiddet mağduru kadınlarımızın daha fazla korunması bizim birinci önceliğimizdir. Aile içi ve kadına yönelik şiddet suçları soruşturma bürolarını ülke sathında yaygınlaştıracak, buralarda görev alacak Cumhuriyet Savcılarının da uzmanlaşmalarını sağlayacağız. Halihazırda 6. ve 7. sınıflarda seçmeli olarak okutulan hukuk ve adalet derslerini liselere teşmil edeceğiz."
