Dışişleri Bakan Yardımcısı Ekinci: ''Türk kadın diplomatlar olarak, Ulu Önder Atatürk'ün vizyonu sayesinde avantajlı bir noktadan yola çıktık''

(ANKARA) - Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Berris Ekinci, "Kadınlar Diplomaside Neden Vazgeçilmezdir" çalıştayında yaptığı konuşmada, "Türk kadın diplomatlar olarak, kadınların özgürleşmesini ve eşit temsilini cumhuriyetin temel direklerinden biri hâline getiren Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün vizyonu sayesinde, Batı'daki pek çok kadına göre avantajlı bir noktadan yola çıktık. Türkiye'nin birçok Avrupa ülkesinden çok önce, 1934 yılında kadınların seçme ve seçilme hakkı tanıyan dünyadaki ilk ülkelerden biri olduğunu söylemekten her zaman gurur duyuyorum" dedi.

Çankaya Üniversitesi KADUM 24 Haziran Dünya Diplomaside Kadınlar Günü kapsamında ''Diplomaside Kadınlar Neden Vazgeçilmezdir Çalıştayı" düzenledi. Üniversite'nin Kongre ve Kültür Merkezi'nde yapılan çalıştaya; Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçisi Berris Ekinci, Çankaya Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Hadi Hakan Maraş, KADUM Direktörü Prof. Dr. Zeynep Karahan Uslu, Finlandiya'nın Ankara Büyükelçisi Pirkko Mirjami Hamalainen, Arjantin'in Ankara Büyükelçisi Patricia Beatriz Salas, Panama'nın Ankara Büyükelçisi Mariela del Carmen Sagel Rosas ve Malta'nın Ankara Büyükelçisi Theresa Cutajar katıldı. Diplomasi Muhabirleri Derneği Başkanı Özgür Ekşi ve gazeteci Murat Yetkin'in de katıldığı çalıştay, açılış konuşmalarıyla başladı.

Konuşmasına, ilk kadın büyükelçinin Rusya'nın 1930 yılında İsveç'e görevlendirdiği Alexandra Kollantai olduğunu belirterek, başlayan KADUM Direktörü Prof. Dr. Karahan Uslu, "Akabinde, birçok ülkede kadınların diplomat olarak resmi pozisyonlarda var olma süreci başladı" dedi. Karahan Uslu, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Kadınların dış politikadaki temsilinde eşitlik olmaması, barış süreçlerine zarar veriyor"

"Ülkemizin ilk kadın diplomatının 1932'de göreve başlayan Adile Ayda olduğunu ve bu tarihten 50 yıl sonra göreve gelen, ilk kadın büyükelçimiz Filiz Dinçmen'i de öncüler olarak anmak isterim. 21'inci yüzyıl ilk çeyreğindeyken, The Shecrutiy Index 2021 datasıyla kadın büyükelçilerin dünya ortalaması yüzde 23,1 ve aynı yılın kadın milletvekili ortalaması olan yüzde 27,4 ile karşılaştırdığımızda politik gücün paylaşıldığı siyasal temsile göre dahi geri bir durumun diplomaside kadın varlığı açısından var olduğunu söyleyebiliriz.

2018'deki yüzde 17'lik küresel kadın büyükelçi oranına kıyasla yavaş da olsa ilerleme yaşanması, resmin ümit verici yönü. Kadın diplomatlar; liderlik tarzları, uzmanlıklarıyla ele alınan konuların kapsamını, sonuçlarını, kalitesini genişletip, diplomaside fark yaratıyorlar. Bu sadece bir öngörüden ya da kadın hassasiyeti katkısı gibi muğlak perspektiflerden kaynaklanmıyor. Son yıllarda akademik literatür bu yönde gelişti, istatistiksel testler, ampirik analizler, kadınların dış politikadaki temsilinde eşitlik olmamasının, barışa süreçlerine dahi zarar verdiğini gösteriyor. Kadınların barış inşa müzakerelerine dahil olmaları; barış anlaşmalarına varılması, süreçlerin dayanıklılığına ve başarılı biçimde uygulanmalarına katkı veriyor.

Kadınların diplomaside eşit liderlik statüsüne ulaşması için diplomasi alanında da cam tavanlar gibi, cam uçurumların da var olduğu tespitleri dikkate değer. Kadın diplomatlar, liderlik kazanma yeteneklerini geliştirerek ilerlerlerken; kimi ülkelerde, meslek kurallarının gereklerini de aşan biçimde daha düşük statülü ülkelere, daha düşük prestijli pozisyonlara gönderilme olasılıklarının daha yüksek olduğu, yanı sıra başarısızlık riski yüksek pozisyonlar ya da cinsiyet kalıplarıyla uyumlu görülen görev alanlarına yönlendirilmeleri gibi hususların varlığı da ortaya konmakta. Tüm bunları dönüştürmek ve dolayısıyla kadınların diplomasideki konumlanışındaki global kazanımları geliştirmek önemli ve yürünecek yol uzun.

"Kadın büyükelçi oranımız yüzde 27 ile global ortalamanın üstünde"

Akademisyen Bahar Rumelili ''Türk kadın büyükelçiler ve diplomatlarla derinlemesine görüşme yöntemiyle yaptığı araştırma, tarihsel süreçte hâkim cinsiyetçi norm ve uygulamaların kadınların diplomatik kariyerleri üzerinde olumsuz etkileri olduğu göstermiştir. Fakat yolun sonu ışıklı. Bugün sayın Dışişleri Bakanımız Hakan Fidan'ın, bu husustaki inisiyatifinin de altı çizilerek, kadın büyükelçi oranımız yüzde 27 ile global ortalamanın üstünde. Dışişleri Bakanlığımızdaki kadın Genel Müdür oranı yüzde 43 olup, çalıştayımıza da şeref veren ilk kadın Dışişleri Bakan Yardımcımız sayın Büyükelçi Berris Ekinci'nin geçtiğimiz aylarda göreve başlaması hepimizi mutlu etmiştir" dedi.

Maraş: Üniversitemizdeki akademisyenlerin yüzde 53'ünü kadınlar oluşturmakta

Konuşmasına Üniversite hakkında bilgi vererek başlayan Çankaya Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Maraş ise, "Üniversitemizde çalışan akademisyenlerin yüzde 53'ünü kadınlar oluşturmaktadır. Bu sayı idari personelimiz ve öğrencilerimiz için de yüzde 45 civarındadır" ifadelerini kullandı. Maraş, "Cinsiyet ayrımının ortadan kalkmasına, kadınlarımızın da eşit haklardan yararlanmasına dünya ülkeleri arasında öncülük edecek şekilde büyük katkısı olan Türkiye Cumhuriyeti ve kurucusu Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk sayesinde haklı gurur yaşıyoruz. Yıllar önce başlayan cinsiyet eşitliği düzenlemeleri sonrasında dünyamızda yakın dönemde kadınlarımızın diplomasi mesleğine yönelmesi ve bu alanda sürdürülen kadın-erkek eşitliğine yönelik politikalar sonucunda tüm diğer alanlarda olduğu gibi diplomaside de kadının rolünün gözle görülür bir şekilde arttığını fark ediyoruz" diye konuştu.

Ekinci: ''En büyük dönüm noktası 1982'de Filiz Dinçmen'in büyükelçi olarak atanmasıdır''

Dışişleri Bakanlığı'nın 500 yıllık tarihinde ilk kadın Bakan Yardımcısı olarak görev almaktan büyük onur duyduğunu belirterek sözlerine başlayan Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Ekinci, "Bugün 24 Haziran Uluslararası Diplomaside Kadınlar Günü olarak kutlanıyor. Dünyanın her yerindeki kadınların diplomaside daha fazla temsil edilmesine yönelik genel bir arayışı yansıtıyor" dedi. Ekinci, şöyle devam etti:

"Esasen gönül isterdi ki, böyle bir güne ve bu farkındalığı yaratma gereğine ihtiyaç olmasın ve doğal akışıyla kadın kendi yerini bulmuş olsun. Tarihsel olarak da baktığımızda birçok alanda olduğu gibi diplomasi de uzun bir süre, hatta şimdi de bazı alanlarıyla erkeklerin bir alanı olmuştur. Yakın bir zamana kadar birçok Avrupa ülkesinde de dahil olmak üzere bir kadının büyükelçi olabilmesi için de önüne çeşitli engeller konmuştur. Türkiye'de de ilk kadın diplomat Adile Ayda'ydı. 1932'de Dışişleri Bakanlığı'na girmiş ancak 1934'te karşılaştığı birtakım engeller, kadınların yurt dışına atanmaları önündeki birtakım kısıtlamalar dolayısıyla Dışişleri Bakanlığı'ndan istifa ediyor ve akademiye geçiyor. 1957'de tekrar dönüyor. En büyük dönüm noktası bizler açısından, Bakanlığımız açısından 1982'de sayın Filiz Dinçmen'in büyükelçi olarak atanmasıdır. Ondan sonra da tekrar bir 10 yıl beklememiz gerekti. 1992'de de Büyükelçi Fügen Ok'un büyükelçiliğe atanmalarıdır. O dönemde de Bakanlığımızda ve ülkemizde kadın büyükelçi olarak en üst seviyede görev yapan kadın Türk diplomatları olmuşlardır. Bizler için de yolu açmış olan kişilerdir.

"Kadınları artan ölçüde görmemiz gerekiyor"

Diğer taraftan biz Türk kadın diplomatlar olarak, kadınların özgürleşmesini ve eşit temsilini cumhuriyetin temel direklerinden biri hâline getiren Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün vizyonu sayesinde Batı'daki pek çok kadına göre avantajlı bir noktadan yola çıktık. Türkiye'nin birçok Avrupa ülkesinden çok önce, 1934 yılında kadınların seçme ve seçilme hakkı tanıyan dünyadaki ilk ülkelerden biri olduğunu söylemekten her zaman gurur duyuyorum. Tabiatıyla burada halen gidecek çok yolumuz var. Gerek kamuda olsun, Dışişleri Bakanlığı olsun, gerekse de aslında daha da fazla belki siyasi yaşamda olsun, kadınları artan ölçüde görmemiz gerekiyor.

"305 büyükelçi arasında 83 kadın büyükelçimiz var"

Bugün itibariyle toplamda 305 büyükelçi arasında 83 kadın büyükelçimiz var. Şu anda bunların yaklaşık yarısı Türkiye'de, yarısı yurt dışında. Genel Müdürlüklerimize baktığımızda yüzde 43-45 düzeyinde kadın büyükelçilerimiz var. Bu yıl 259'un üzerinde 111'i kadın kariyer diplomatı işe alındı. Bu da yüzde 42 anlamına geliyor.

Vurgulamak istediğim bir husus, kadın büyükelçi sayısının artması veya kadın diplomat sayısının artması Bakanlığa giriş yapan kadın memurların artmasıyla doğrudan ilintili. Bakanlığa girdiğimiz 90'lı yılların ortalarında, promosyon diyoruz Bakanlığa girdiğimiz gruplara, bu promosyonlar neredeyse yüzde 50'ye 50'ydi. Dolayısıyla bugünkü artışların bir sebebi de o yıllarda giren kadın memurlara bağlıydı. İzleyen yıllarda bunda bir düşüş olduğunu görüyoruz. Önümüzdeki yıllarda bu oranlar biraz daha düşebilir diye düşünüyorum. Ancak kadın memur girişlerinde tekrardan bir artış görüyoruz. Sizlerden ricamız da talebeleri özellikle kadınları, kızlarımızı da Dışişleri Bakanlığı'na yönlendirmeniz."