Siyaset Bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun: Erken seçim için toplumsal baskı ve talep önemli olacak
Haber: Tenzile AŞÇI - Kamera: Özgür ŞENGÜL
(İZMİR) – Siyaset Bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun, olası bir erken seçim gündemine ilişkin olarak, "Önümüzdeki süreçte ekonomik krizin gidişatı ve muhalefetin erken seçim baskısının ciddi bir toplumsal talebe dönüşüp dönüşmeyeceği son derece önemli. Muhalefet ne ölçüde bir toplumsal talep üretecek? Önemli ölçüde bunun iktidar üzerinde bunun bir zorlayıcı olup olmayacağı da erken seçim karar alınıp alınmamasında etkili olacak" ifadesini kullandı.
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, geçtiğimiz ay iktidara "kırmızı kart" göstererek erken seçim için talebini dile getirmiş, vatandaşları kırmızı kart göstererek erken seçim talep etmeye davet etmişti.
Siyaset Bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun, Türkiye’nin mevcut siyasi ikliminin ülkeyi erken seçime götürüp götürmeyeceğine ilişkin ANKA Haber Ajansı’na konuştu. Tosun, şunları kaydetti:
"Tasarrufları, muhalefetin seçmen nezdinde olumsuz icraat yaptığına ilişkin kanaat oluşturma"
"Esenyurt ile başlayan ve Beşiktaş ile devam eden, farklı illerde kimi belediye başkanlarının görevden alınması, Sayın Ekrem İmamoğlu’na yönelik soruşturmalar… Bunları bir bütün içerisinde değerlendirdiğinizde iktidar aklının bir stratejisi olarak okumak gerekir. Medyaya yönelik olarak da var. Tutuklama gerekçelerinin ilgili kanun gereği tam da uygun olmadığı şeklinde bir değerlendirme var. İster medya mensuplarına ister belediye başkanlarına yönelik bu tür süreçlerin işlemesi, yargısal otoriterlik olarak değerlendirilir. Yani siyasal iktidarların bir şekilde yargı eliyle özellikle muhalefet üzerinde baskı kurması bu yargısal otoriterlik. Bunun sonucunda da özellikle kendi tabanını konsolide etmesi, muhalefeti bir şekilde kendi alanına hapsetmesi. Yargısal otoriterliğin amacı doğrudan doğruya buna yönelik. Politikayı algıdan ayırmak mümkün değil. Çoğu politik tasarrufun arkasında bir algı motivasyonu görüyoruz. Siyasal iktidarların bu tür dolaylı tasarrufları, kendi seçmen tabanının tutmak, muhalefetin ise seçmen nezdinde olumsuz icraat yaptığına ilişkin kanaat oluşturma ve muhalefetten ulaştırmadır.”
“Ekonomik krizin gidişatı erken seçimde önemli”
Türkiye’nin mevcut yönetim şekliyle parlamentodan erken seçim kararı çıkarmasının zor olduğunu hatırlatan Tosun, erken seçime gitmesi için ise toplumu işaret ederek şu ifadeleri kullandı:
"Türkiye’de erken seçim olur mu sorusuna yanıt ararken 2018’den itibaren geçerli olan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi bağlamında düşünmemiz gerekir. Klasik Parlamenter Sistemlerde ılımlı bir kuvvetler ayrılığı var. Cumhurbaşkanlığı Hükümet sistemi ya da Başkanlık sistemlerinde parlamentonun bir erken seçim kararı alması, Parlamenter Sistem ile karşılaştırıldığında çok daha zordur. Parlamentonun erken seçim kararı alması zor. Çünkü iktidar çoğunluğu elinde tutuyor. Dolayısıyla hem yasama çoğunluğuna sahip hem devlet başkanı o partiden seçilmiş. Dolayısıyla erken seçim kararı çıkarmak Başkanlık sistemlerinde oldukça zor. Türkiye’de erken seçim çıkabilir mi? Bunun koşulları önemli. Parlamenter Sistem’de Türkiye’de ilk erken seçim 1957 seçimleriyle başladı. Ardından 1987, 2002 ve 2018… Bunlar hep Başkanlık sistemine geçmeden önce alınmış erken seçim kararları. Ama Başkanlık sistemine geçildikten sonra yasamada çoğunluğun muhalefete ait olması gerekir ki şu anda öyle bir çoğunluk yok. Ya da devlet bakanının ülkeyi bir erken seçime götürmesi gerekiyor. Şu anda Türkiye’de ciddi anlamda bir ekonomik kriz olmasına rağmen iktidar, yasamada çoğunluğu elinde tuttuğu için bir erken seçim çıkması mümkün değil. Ama önümüzdeki süreçte ekonomik krizin gidişatı ve muhalefetin erken seçim baskısının ciddi bir toplumsal talebe dönüşüp dönüşmeyeceği son derece önemli. Yapılan araştırmalarda yüzde 50’nin üzerinde erken seçim isteyen kitle var. Ama parlamentoda iktidar erken seçim istemediği müddetçe bu sistemde erken seçim kararı çıkarmak zor."
“Erken seçim kararı alınabilmesi ekonomik krizinin şiddetini artırması koşuluyla mümkün”
Erken seçim için gerekli toplumsal baskının oluşup oluşmadığı konusuna değinen Tosun, şöyle konuştu:
"Türk siyasal kültüründe toplumsal baskının oluşmasına yönelik demokratik katılımcı değerler ve aktiviteler oldukça sınırlı. Yani seçmen tipi daha uysal. Oysa ki yurttaşlık kültürünün egemen olduğu sistemlerde çok ciddi bir toplumsal muhalefet oluşabiliyor iktidara karşı. Batı sistemlerinde erken seçim kararı alınıyorsa sadece muhalefetin değil toplumun da talebiyle oluyor. Ama Türkiye’de muhalefet ne ölçüde bir toplumsal talep üretecek? Önemli ölçüde bunun iktidar üzerinde bunun bir zorlayıcı olup olmayacağı da erken seçim karar alınıp alınmamasında etkili olacak. Ama şu tablo içinde ben iktidar istemediği takdirde bir erken seçim kararı alınabilmesi ancak ve ancak ekonomik krizin şiddetini artırması koşuluyla mümkün görüyorum."
