Toplum Çalışmaları Enstitüsü, ''tüketim boykotuna'' ilişkin raporunu paylaştı: Ankara'da "2 Nisan’da işlerimiz düştü" diyen esnaf ve işletme çalışanlarının oranı yüzde 48
(ANKARA)- Toplum Çalışmaları Enstitüsü, 2 Nisan 2025 tarihinde Türkiye genelinde gerçekleşen ''tüketim boykotu''na ilişkin bir rapor yayınladı. Enstitü, İstanbul ve Ankara’da CHP’nin toplumsal tabanının kuvvetli olduğu ilçelerde AVM yoğunluğu verileri incelendiğinde boykot gününe kıyasla bir sonraki gün yoğunluk artışı gözlendiğini bildirdi. Ankara’da "2 Nisan’da işlerimiz düştü" diyen esnaf ve işletme çalışanlarının oranı yüzde 48’lere ulaştı.
Tüketim boykotuna ilişkin "Boykot Etki Analizi" başlığıyla bir rapor yayımlayan Toplum Çalışmaları Enstitüsü, Yağmur Uzunırmak, Yusuf Tuna Alemdar ve Anıl İsmet Aşcı imzalı 25 sayfalık çalışmasında dikkat çekici bulgulara yer verdi. Enstitü, 2 Nisan’da gerçekleşen boykotu, Google Maps haritalarından elde edilen yoğunluk verileri, boykotun ertesi günü esnaf ve işletme çalışanlarıyla yapılan yüz yüze görüşmeler ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası istatistikleri ışığında analiz etti.
AVM'lerde yüzde 28'e varan yoğunluk artışı
Boykota katılım düzeyini tespit edebilmek amacıyla Google Maps’in sağladığı "popüler zamanlar" verilerini kullanarak İstanbul ve Ankara’daki alışveriş merkezlerinin yoğunluk düzeylerini ölçen Toplum Çalışmaları Enstitüsü, boykota katılımın boyutlarını ortaya çıkardı. İstanbul ve Ankara’da CHP seçmeninin de AK Parti seçmeninin de yoğunlukta olduğu bölgelerden AVM seçen Enstitü, AK Parti’nin toplumsal tabanının güçlü olduğu ilçelerdeki AVM’lerde, boykotun ertesi günü olan yoğunlukta hafif bir artış gözlemlediğini açıkladı. Enstitü, İstanbul’un Güngören, Başakşehir ve Esenyurt ilçelerindeki AVM’lerde, 2 Nisan’a kıyasla 3 Nisan’da yüzde 3 civarında bir yoğunluk artışı gözlendiğini bildirdi.
Buna karşın, CHP’nin toplumsal tabanının daha güçlü olduğu Şişli, Beşiktaş ve Sarıyer ilçelerinde bulunan AVM’lerde ise, 2 Nisan’a kıyasla 3 Nisan’da yüzde 28’lere varan bir artış gözlendi. 2-3 Nisan değişimi, Şişli’deki AVM’de yüzde 28,66, Sarıyer’deki AVM’de 14,55, Beşiktaş’taki AVM’de ise yüzde 13,77 olarak kaydedildi. Boykot, İstanbul’da AK Parti seçmeninin yoğunlukta olduğu bölgelerde sınırlı kalırken, CHP seçmeninin yoğunlukta yaşadığı yerlerde farklar oluşturdu.
"Bu denli büyük fark ilk defa kaydedildi"
Aynı şekilde Ankara AVM’lerini de seçmen yoğunluğuna göre sınıflandırarak değerlendiren Toplum Çalışmaları Enstitüsü, buradaki AVM’lerde de sınırlı bir yoğunluk artışı yaşandığını, ancak bu dengeyi Çankaya ilçesinin bozduğunu tespit etti. 2 Nisan’a kıyasla 3 Nisan’da, AK Parti’nin toplumsal tabanının görece daha güçlü olduğu ilçelerden Yenimahalle’deki AVM’de yalnızca yüzde 4,55, Keçiören Subayevleri’ndeki AVM’de yüzde 4,35, yine Keçiören’deki bir başka AVM’de ise yüzde 1,67 puanlık bir artış yaşandığı bildirildi.
Buna karşılık, CHP’nin toplumsal tabanının daha güçlü olduğu Çankaya ilçesinde yer alan AVM’lerdeki değişimler yüzde 23’ü buluyor. Çankaya’daki AVM’lerde sırasıyla yoğunluk değişimi, yüzde 23, yüzde 17,77 ve yüzde 16,77 şeklinde. Enstitü, "Google Maps tarafından sağlanan popüler zamanlar verisi raporda ele alınan AVM’ler için tarihsel akışta da analiz edilmiştir. Muhalefetin yoğun olduğu bölgelerdeki AVM’lerde yaşanan 2 Nisan ve 3 Nisan arasındaki büyük farklılık ilk defa gerçekleşmiş görünmektedir" sonucuna ulaştı.
"Satışlar düştü" diyenlerin oranı yüzde 56
Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün boykot raporunun ikinci bölümünü ise Ankara’da esnaf ve işletme çalışanlarıyla yüz yüze yapılan 384 görüşmenin sonuçları oluşturdu. Kendilerine boykotun etkisi sorulduğunda, 1-5 arası çalışana sahip işletmelerin yüzde 47,5’i satışların düştüğünü belirtti. 11 ve üzeri çalışanı olan işletmelerde ise bu oran yüzde 56’ya yükseldi.
''Boykot amacına ulaşır mı?'' noktasında karamsarlık hakim
Ankete katılan işletmeler veya çalışanları "Boykot eylemini doğru buluyor musunuz?" sorusuna ise yüzde 47 oranında "evet, doğru buluyorum" yanıtını verdi. Doğru bulmayanların oranı yüzde 43,3 olarak çıktı. Yüzde 9,7 ise "Boykotu doğru bulmuyorum ama muhalefetin başka seçeneği yok" dedi.
Bir diğer soru ise "boykot amacına ulaşabilecek mi?" oldu. Bu soruya katılımcıların yüzde 51’i "hayır" yanıtını verirken, "evet" diyenlerin oranı ise sadece yüzde 10,4’te kaldı. Öte yandan, katılımcıların yüzde 29,2’si boykotun başarısını halkın katılımına bağlarken, yüzde 10,4’ü ise "boykotun başarısını muhalif figürlerin süreci nasıl yürüteceğine bağlı" değerlendirmesini yaptı.
Merkez Bankası verileri: ''Yüzde 26'lık düşüş var''
Enstitü, üçüncü bölümde ise Merkez Bankası’nın sunduğu ödeme sistemleri istatistiklerini mercek altına aldı. Bu istatistiklerde, maaş ödemelerini dışarıda bırakılarak "geri kalan ödemeler" baz alındı. İstatistikleri detaylı tablolarla açıklayan Enstitü, "Bu çerçevede bayram ve bayramın hemen öncesinde yapılan maaş ödemelerinin tüketimi arttırıcı etkisine rağmen bu raporda yer verilen analizler de dikkate alındığında, 2 Nisan boykotunun tüketimde dikkate değer bir düşüşe neden olduğu söylenebilir" bulgusuna ulaştı.
Ancak maaş ödemeleri ve bayram gibi dönemsel etkilerin talep dinamiklerini doğrudan ve güçlü biçimde şekillendirdiğine dikkat çeken Toplum Çalışmaları Enstitüsü, "Dolayısıyla, 2 Nisan tarihinde gerçekleşen boykotun ekonomik etkilerini anlamak ve ölçmek için bu bölümde detaylandırılan yapısal ve dönemsel faktörlerin dikkate alınması gerekmektedir" ifadelerine yer vererek 2025 senesinde çalışan ödemeleri hariç tutulduğunda tüketim talebinde bayram öncesine göre yüzde 26’lık bir düşüş saptandığını belirtti.
