Genetik Mühendislikte Yeni Sınırlar! Tüylü Fare ve De-Evrim Tartışmaları
Biyoteknoloji ve genetik mühendisliği alanında devrim niteliğinde bir gelişme olarak duyurulan yeni bir deney, bilim dünyasında şimdiden büyük yankı uyandırdı. Amerikan biyoteknoloji şirketi Colossal, nesli tükenmiş türlerin yeniden canlandırılmasına yönelik çalışmalarıyla biliniyor ve şimdiye kadar mamut, Tasmanya kaplanı ve dodo gibi türleri laboratuvar ortamında geri getirme projeleriyle adını duyurdu. Ancak şirketin son projesi, şu ana kadar yapılan en tartışmaları getiren girişimlerden biri olabilir. Colossal, mamut ve fare DNA'larını birleştirerek tüylü bir fare ürettiğini duyurdu. Bu deney, bilim insanları arasında "de-evrim" kavramının ne kadar gerçekçi olduğuna dair çeşitli tartışmaları yeniden gündeme getirdi.
Ülkü Yıldız Cinet 
Tüylü fare, temel mamut özellikleri için genetik değişiklikler barındıracak şekilde tasarlandı. Kaynak: Colossal Biosciences
Deneyin Bilimsel Arka Planı
Colossal'ın bu yeni deneyi, temelinde genetik mühendislik teknikleri kullanılarak nesli tükenmiş türlerin bazı özelliklerinin modern türlere aktırılmasına dayanıyor. Araştırmacılar, bu deneyde CRISPR-Cas9 gen düzenleme teknolojisini kullanarak, mamut DNA'sından elde edilen tüyle ilgili genleri laboratuvar ortamında bir fare embriyosuna aktardı. Gen düzeyinde yapılan bu değişiklik, farelerin normalde sahip olmadığı uzun ve yoğun kıllara sahip olmasını sağladı.
Ancak bu deney, nesli tükenmiş türleri geri getirme anlamında gerçek bir "de-evrim" mi, yoksa sadece belirli genetik adaptasyonların yeniden yaratılması mı sorularını gündeme getirdi. Bilim insanlarının bir kısmı, genetik mühendisliğini kullanarak büyük türlerin geri getirilmesinin mümkün olmadığını, sadece belirli özelliklerin canlılara aktarılabileceğini savunuyor.
Credit: Colossal Biosciences
De-Evrim Gerçek mi?
De-evrim, yani nesli tükenmiş türlerin genetik mühendislik ile yeniden yaratılması fikri uzun zamandır bilim dünyasında tartışılan bir konu. Bu konudaki en çarpıcı sorulardan biri, bir türü tam anlamıyla geri getirmek mümkün mü? sorusu.
Colossal'ın fare deneyinde gösterdiği gibi, bır türün belirli özellikleri genetik düzeyde yeniden canlandırılabiliyor. Ancak bir mamutun bütün fizyolojisini, davranışlarını ve ekosistem içindeki rolünü bir fareye aktarmak mümkün değil. Bu da "de-evrim" sürecinin aslında belirli genetik özellikleri taklit etmekten öteye gitmediğini gösteriyor.
Bilim insanları, de-evrimin teknik olarak mümkün olmadığını, sadece mevcut türler üzerinde genetik modifikasyon yapılarak benzer özelliklerin yaratılabileceğini söylüyor. Bu nedenle tüylü fare deneyi, aslında bir mamut yaratmak değil, sadece mamut benzeri belirli adaptasyonları genetik olarak ödünç almaktan ibaret.
Ekosistem ve Etik Sorular
Genetik mühendislik kullanarak nesli tükenmiş türleri "geri getirme" fikri, biyoloji ve ekoloji alanlarında da büyük etik ve ekosistemsel tartışmaları beraberinde getiriyor. Şu sorular halen gücünü koruyor:
-
Geri getirilen türler hangi ekosistemde yaşayacak? Mamutlar çağının soğuk tundralarında yaşıyordu. Ancak günümüzdeki iklim koşulları ve habitatlar onlar için uygun mu?
-
Genetik olarak değiştirilmiş türler doğaya bırakıldığında hangi etkileri yaratacak? Bu yeni yaratılan türlerin mevcut ekosistemlere uyum sağlaması mümkün olacak mı, yoksa istilacı bir tür olarak zarar mı verecek?
-
Biyoteknolojinin gücü ne kadar ileri gidebilir? Genetik mühendislik ile neyin mümkün olup olmadığı konusundaki sınırlar nerede çizilmeli?
Colossal'ın tüylü fare deneyi, biyoteknolojinin ne kadar ileri gidebileceğini gösteren çarpıcı bir adım. De-evrim kavramı halen bilimsel ve etik tartışmaların odağında yer alıyor ve gelecekte bu teknolojinin nasıl kullanılacağı, bilim ve toplum tarafından dikkatle izlenmeye devam edecek. Peki siz bilimdeki bu gelişme ile ilgili ne düşünüyorsunuz? Sizce nesli tükenmiş hayvanların geri getirilmesi etik mi?
