Yörük sandığından çıkan bin yıllık tarih; Adana bezi

Gülşah ÖZGEN-Eser PAZARBAŞI/ADANA, (DHA)- ADANA'da tekstil tasarımcısı Belkıs Yakıcı, üniversitede öğretim görevlisi olarak çalıştığı dönemde Hediye adındaki yaşlı bir Yörük kadınının sandığında, anneannesinin annesinden kalma 400 yıllık Adana bezini keşfetti. Emekli olduktan sonra Verim Kadın İnisiyatifi İstihdam Çevre Kültür ve İşletme Kooperatifi'ni kurup, dokuma öğrettiği kadınlarla, doğal Adana pamuğundan üretilen iplerle bin yıllık tarihi olan Adana bezini gün yüzüne çıkaran Yakıcı, 5 yıllık çalışmayla elde ettikleri ürünleri de açtığı sergiyle tanıttı.

Adana Kız Lisesi'nden mezun olduktan sonra İstanbul Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Tekstil Tasarım Bölümü’nü tamamlayıp uzun yıllar tekstil fabrikalarında desen şefi olarak görev alan Belkıs Yakıcı, daha sonra Çukurova Üniversitesi Dokuma Desen Bölümü’nde öğretim görevlisi oldu. Yetiştirdiği öğrencilerle sektöre yeni isimler kazandıran Yakıcı, bir yandan kentin Karaisalı ve Feke ilçelerinde Yörük kültüründeki kumaşları incelediği bir proje sırasında tarihi Selçuklu dönemine uzanan Adana beziyle tanıştı.

Osmanlı Dönemi'nde yaygın olarak kullanılan bezi, Hediye adındaki yaşlı bir köy kadının sandığında keşfeden Belkıs Yakıcı, aldığı örnekle yaptıkları incelemede, bezin 400 yıllık bir tarihe sahip Adana bezi olduğunu öğrendi. Hem bu geleneksel ürünü dünyaya tanıtmak hem de kadınları sosyal ve ekonomik hayata kazandırmak için, emekli olduktan sonra, Verim Kadın İnisiyatifi İstihdam Çevre Kültür ve İşletme Kooperatifi'ni kuran Belkıs Yakıcı, dokuma eğitimi verdiği kadınlarla birlikte tarihi Adana bezini yeniden gün yüzüne çıkardı. Doğal Adana pamuğu ile üretilen ipleri dokuyup elde ettikleri geleneksel bezden tekstil ürünleri üreten Yakıcı, Adana bezinin marka tescilini de aldı. Yakıcı, bu ürünleri Seyhan Çırçır Sanat Merkezi'nde açtığı Adana Bezi-Kamlo Dokuma Ağları Sergisi ile tanıttı. Sergiyi çok sayıda tasarımcı ve sanatsever gezdi.

'SELÇUKLU VE OSMANLI'DA KAFTANLARIN İÇERİSİNE ASTAR OLARAK KULLANILMIŞ'

Serginin açılışı sonrası konuşan Yakıcı, bin yıllık tarihin yeniden gün yüzüne çıkarılması ve tescillenmesine uzanan fikrin nasıl doğduğunu şöyle anlattı:

“Üniversitede öğretim görevlisi olarak görev yaparken Adana köylerindeki Yörük kültürüne ait kumaşların araştırmasını yapıyordum. Hediye adında yaşlı bir teyzeden bahsettiler. Onu ziyaret ettiğimde anneannesinin annesinden kalan kumaşların olduğu bir sandığı açtı. Tabii o sandıktaki kumaşlar benim için bir servet değerindeydi. Kumaşlardan örnekler alıp inceleyince 400 yıllık Adana bezi olduğunu saptadık. Tarihini araştırdığımızda Adana bezine Selçuklular Dönemi'nde 'kamlo' denildiğini öğrendim. Kamlo olarak başlayan bu bez, Osmanlı Dönemi'nde Adana bezi adını almış. Kaftanların içerisine astar olarak kullanılmış, şalvar, kıyafet, perde gibi ürünlerin hepsi bu bezden yapılmış. Sonra sanayileşmeyle birlikte yavaş yavaş bu bez de yok olmuş. Bu kültürel değerimizi yeniden yaşatmak için elimizden geleni yapıyoruz."

'ADANA GÖMLEĞİ VE ŞALVARI BU BEZDEN YAPILMALI, KÜLTÜRÜMÜZÜ SÜRDÜRMELİYİZ'

Kooperatif olarak yaptıkları çalışmalarla hem Adana pamuğunu değerlendirdiklerini hem de sağlıklı ürünler ürettiklerini söyleyen Yakıcı, "Adana'nın meşhur göynek dediğimiz gömlekleri ve şalvarı bu bez ile yapılmalı ve kültürümüzü de sürdürebilmeliyiz diye düşünüyorum. Kooperatif olarak dokuma tezgahları kurup kadınlara eğitimler veriyoruz. Kadınlarımızın yaptığı dokumalardan ürünlerimizi üretiyoruz. Adana pamuğundan dokumamızı yapıyoruz, ürünlerin üzerindeki motiflerde ise yine Adana'da yetişen doğal renkli pamukları kullanıyoruz. Böylelikle hem pamuğumuzu değerlendirirken hem de sağlıklı ürünler üretiyoruz. Boya yok, kimyasal yok, alerji yapmaz, hava alan bir kumaş. Talep çok ama tabii bunları ne kadar yaygınlaştırırsak o kadar iyi. Bugün de bu ürünlerimiz için bir sergi açtık. Bu sayede kamuoyuna hem Adana bezimizi hem doğal renkli pamuğumuzu tanıtmak istedik” diye konuştu. (DHA)