TEPAV'dan 2 Nisan'daki alışveriş boykotuna ilişkin rapor: "Boykotu kapsayan haftada kartlı harcama işlem adetleri yaklaşık yüzde 10 düştü"

(ANKARA) – Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), 2 Nisan’da gerçekleştirilen alışveriş boykotunu kapsayan haftada kartlı harcama işlem adetlerinin, yılın ilk üç ay ortalamasına göre yaklaşık yüzde 10 düşük olduğunu, market ve alışveriş merkezi işlemlerinde bu oranın yüzde 12,2’ye ulaştığını bildirerek, "Kartlı harcamalardaki ve dijital para transferlerindeki düşüşler, bu tür protestoların bireylerin harcama kararlarını doğrudan etkileyebildiğini gösterdi" değerlendirmesinde bulundu.

TEPAV, "2 Nisan 2025 Alışveriş Boykotu: Toplumsal Protestonun Dijital Ekonomi Boyutu" başlıklı rapor hazırladı.

Raporda, 19 Mart 2025’te İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasının ardından başlayan protestolar kapsamında organize edilen 2 Nisan'daki alışveriş boykotunun etkileri, dijital ödeme sistemleri verileriyle analiz edildi.

Raporda, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayımlanan kredi kartı, banka kartı ve FAST sistemi verilerinin protestonun bireylerin tüketim davranışlarında bir değişime yol açtığını ortaya koyduğu ifade edildi.

Kartlı harcamalarda belirgin düşüş

TCMB’nin haftalık bazda yayınladığı kartlı harcama istatistiklerine göre, 4 Nisan haftasında günlük ortalama kartlı işlem adedi 43,2 milyon, harcama tutarı ise 45,9 milyar lira oldu. Bu rakamların, bir önceki haftaya kıyasla sırasıyla yüzde 14,7 ve yüzde 24,1’lik bir düşüşe işaret ettiği belirtilen raporda, bu haftanın aynı zamanda Ramazan Bayramı tatiline denk gelmesi ve 2 Nisan’ın vergi ödemeleri gibi zorunlu işlemlerin yoğunlaştığı ayın ilk iş günü olması nedeniyle verilerin yorumlanmasında dikkatli olunması gerektiği vurgulandı.

Yılın ilk çeyreğine göre yaklaşık yüzde 10 düşüş

Raporda, mevsimsel etkilerden arındırma amaçlı karşılaştırmalarda ise 2 Nisan haftasında gerçekleşen kartlı harcama işlem adetlerinin, 2025'in ilk üç ay ortalamasına göre yaklaşık yüzde 10 daha düşük olduğu belirtildi. Market ve alışveriş merkezi işlemlerinde bu oranın yüzde 12,2’ye ulaştığı izlenen raporda, elektronik eşya, mobilya ve hizmet sektörlerinde de gerilemeler gözlendiği bildirildi.

FAST sistemi ile günlük bazlı analiz

Günlük bazlı analizlere olanak sağlayan FAST verileriyle de boykotun etkileri gözlemlendi. 2 Nisan 2025’te FAST sistemiyle yapılan para transferi işlem adedi 15,2 milyon, toplam transfer tutarı 179,2 milyar oldu. Raporda, bu rakamların bir gün öncesine göre artış gösterdiği belirtildi, ancak bu artışta ayın ilk iş günü olmasının etkili olduğunun değerlendirildiği bildirildi.

Raporda, asıl karşılaştırma için 2024 Ramazan Bayramı sonrası ilk iş günü olan 15 Nisan 2024'teki veriler baz alındığında, 2 Nisan 2025’te işlem adedinde yüzde 37,7, işlem hacminde ise yüzde 26’lık bir düşüş yaşandığına, elektronik ticaret amaçlı transferlerde yüzde 58,7 daralma görüldüğüne dikkat çekildi.

Dijital protestonun ekonomik izi

Raporda, “2 Nisan alışveriş boykotunun sosyal medya üzerinden organize edilse de ölçülebilir ekonomik etkiler yarattığını ortaya koyuyor. Kartlı harcamalardaki ve dijital para transferlerindeki düşüşler, bu tür protestoların bireylerin harcama kararlarını doğrudan etkileyebildiğini gösterdi. Uzmanlar, bu tür girişimlerin tekrar edilmesi halinde etkilerin zaman içindeki değişiminin de izlenebileceğini ve dijital ekonominin, tüketici davranışlarındaki dönüşümleri gözlemlemek için güçlü bir araç haline geldiğini vurguluyor” ifadelerine yer verildi.