Bursa - Köpek eğitiminde kullanılan ‘clicker’ ile atları eğitiyorlar

BURSA Uludağ Üniversitesi (BUÜ) Mennan Pasinli Atçılık Meslek Yüksekokulu'nda yürütülen TÜBİTAK-2209 öğrenci projesiyle, atlar yeni bir metotla eğitilmeye başlandı. Geleneksel eğitim yöntemlerine alternatif olarak tercih edilen ve köpek eğitiminde kullanılan, öğrenme teorisinin olumlu pekiştirme ilkesine dayanan ‘clicker’ yöntemiyle, cihazdan çıkan ses ile yiyecek gibi ödüller eşleştirilerek, atların istenen davranışları öğrenmesi ve kullanıcısına güvenmesi sağlanıyor. 2 İngiliz, 2 Arap atıyla yürütülen proje ile atların öğrenme süreçlerinin hızlandırılması hedefleniyor.

Tarih boyunca savaşlardan ulaşıma, tarımdan yük taşımaya kadar birçok alanda insanlığa katkıda bulunan atlar, BUÜ Mennan Pasinli Atçılık Meslek Yüksekokulu'nda yürütülen TÜBİTAK projesiyle, yeni bir metotla eğitilmeye başlandı. Geleneksel eğitim yöntemlerine alternatif olarak tercih edilen ve köpek eğitiminde kullanılan, öğrenme teorisinin olumlu pekiştirme ilkesine dayanan ‘clicker’ yöntemiyle, cihazdan çıkan ses ile yiyecek gibi ödüller eşleştirilerek, atların istenen davranışları öğrenmesi ve kullanıcısına güvenmesi sağlanıyor. Ana işlevi, eğitilen atı doğru davranışa sevk etmek olan eğitim metodunda, clicker'dan çıkan ‘klik’ sesi davranışları kontrol ederken, atta koşullu öğrenme biçimi oluşturuyor. Klik sesi ile birlikte verilen ödül sayesinde, at bu sesi her duyduğunda ödüllendirileceğini anlayıp komutları doğru bir şekilde yerine getiriyor.

PROJE FARKLI IRKLAR ÜZERİNDE DENENİYOR

BUÜ Mennan Pasinli Atçılık Meslek Yüksekokulu 2’nci sınıf öğrencileri Halil Eren Er, Ece Keleşoğlu ve Hatice Şahin'in yürütücülüğünde hayata geçirilen projede, farklı ırk atlar üzerinde yapılan uygulamalar dikkat çekici sonuçlar veriyor. Proje kapsamında eğitilen atlarda korku ve kaygı düzeylerinin azaldığı, daha istikrarlı davranışlar sergiledikleri ve insanlarla daha olumlu iletişim kurdukları gözlemlendi. 'Clicker' yöntemiyle eğitilen atların, çevresel uyaranlara karşı daha az hassas hale geldiği ve daha geniş alanlarda rahatça çalışabildikleri tespit ediliyor. 2 İngiliz, 2 Arap atıyla yürütülen proje ile atların öğrenme süreçlerinin hızlandırılması hedefleniyor. Bu sayede, Türk Silahlı Kuvvetleri ve Emniyet Genel Müdürlüğü hizmetindeki atlar ile yarış atlarının eğitim sürecine de katkı sağlanması planlanıyor.

‘ÇOCUKLARDAKİ ÖDÜLLENDİRME YÖNTEMİNİ UYGULUYORUZ’

Proje danışmanı BUÜ Mennan Pasinli Atçılık Meslek Yüksekokulu Müdürü Prof. Dr. Gülşen Goncagül, pozitif pekiştirme esasına dayanan yöntemle, atların öğrenme süreçlerini hızlandırmayı hedeflediklerini ifade etti. ‘Clicker’ yönteminin, atın yaptığı bir davranışın doğru anını işaretleyen ve yaptığı işin doğru olduğunu anlamasını sağlayan, pekiştirici ve işaretleyici bir araç olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Goncagül, “Atların büyük hareketleri sevmesi pek mümkün değil. Güven ve birlikte hareket etme, bu yöntemin temelinde yer alıyor. Çocuklarda uyguladığımız ödüllendirme yöntemini burada da kullanıyoruz. İlk başta havuç ve elma gibi ödüller kullanırken, daha sonra bu ödülleri sesle özdeşleştirip, clicker sesinden faydalandık. At, sesi duyduğunda yaptığı eylemi pekiştirerek, bir sonraki eylemi gerçekleştirmeye kendini daha yetkin hissediyor” dedi.

AT VE EĞİTİCİ ARASINDAKİ GÜVEN, EĞİTİM SÜRECİNİ GÜÇLENDİRİYOR

Uygulamalarda basit gibi görünen bazı hareketlerin, her at için aynı kolaylıkta olmadığı belirten Prof. Dr. Gülşen Goncagül, “Her atın taktan geçmesi bu kadar basit bir hareketle mümkün değil. Şu anda 2 İngiliz atı ve 2 Arap atı ile çalışıyoruz ve bir bilimsel kuruluş olduğumuz için kontrol grubu ile aynı şekilde çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Kontrol grubu ile uyguladığımız atlar arasında başarı oranları ve eylemi gerçekleştirme süreleri açısından belirgin farklılıklar gözlemledik. Aynı öğrencilerle benzer eğitimler verdik. Bireylerin atlarıyla bütünleşmesi ve birbirine güvenmesi, temel eğitimin uygulanabilirliğini artırdı” diye konuştu.

‘ÜLKEMİZDE DAHA ÇOK KÖPEK EĞİTİMİ İÇİN TERCİH EDİLİYOR’

BUÜ Mennan Pasinli Atçılık Meslek Yüksekokulu 2’nci sınıf öğrencisi Halil Eren Er, başlangıçta ‘clicker’ yönteminin atlar üzerinde uygulanmasının bazı zorluklar içerdiğini ancak atların yöntemi kabullenmesiyle birlikte uyumlu bir şekilde çalışmaya başladıklarını belirtti. ‘Clicker’ yöntemi ile atların çevresel uyaranlara karşı daha az hassas hale geldiğini ifade eden Er, “Clicker yöntemi, normalde sık kullanılan bir yöntem değil. Özellikle ülkemizde daha çok köpek eğitimi için tercih ediliyor. Ancak bu yöntemin atlar üzerinde de kullanılabileceğini ve farklı hayvanlar için de uygulanabileceğini keşfettikten sonra denemek istedim” ifadelerini kullandı.

‘ATLARIN HAYATA BAKIŞ AÇISI BİZİMKİNDEN FARKLI’

Farklı ırklar arasında uygulama süresi açısından belirgin farklılıkları gözlemlendiklerini belirten Halil Eren Er, “Başlangıçta her ırk, aynı parkuru tamamlamak için çok farklı süreler elde etti. İlk etapta zorluklar yaşasak da atlarımız yöntemi kabullenmeye başladıkça, uyumlu bir şekilde çalışmaya başladık. Atların hayata bakış açısı bizimkinden farklı. Bizim az olarak gördüğümüz şeyleri, onlar çok olarak algılarken, basit bulduğumuz durumlara aşırı reaksiyon gösterebiliyorlar. Amacımız, atın yanındayken ya da üzerinde olduğumuzda aşırı tepkilerini azaltmaktı” dedi.

‘KARŞILIKLI BİR İLETİŞİM GELİŞTİREBİLİRİZ’

Temel amaçlarının ata öz güven aşılamak olduğunu dile getiren Er, “Öz güven kazandıktan sonra at, korkularını yenecek ve bize eşit miktarda güven duyacaktır. Bu sayede karşılıklı bir iletişim geliştirebiliriz. Atçılıkta bir kural vardır. Hem atın hem de binicinin istekleri uyumlu bir şekilde gelişmelidir. Korkular ortadan kalktıktan sonra, daha etkili bir iletişim kurabileceğimizi düşünüyorum” diye konuştu. (DHA)

Haber: Barış YILMAZ

Kamera: Yiğithan HÜYÜK-Hüseyin SEZGİN/BURSA, (DHA)