IMF ''maaşa zam yerine nakdi sosyal destek verin'' demişti, Vatandaşlık Maaşı IMF projesi
Haber-Analiz: Zülfikar DOĞAN
(ANKARA) - Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın AKP Kongresinde gündeme getirdiği sosyal destek projeleri arasındaki Vatandaşlık Maaşı, Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) iktidara yönelik tavsiyeleriyle örtüşüyor.
IMF heyeti geçen yıl ekim ayında Ankara’daki 4. Madde Konsültasyonu sonrası hazırladığı Türkiye Raporu’nda, başta asgari ücret olmak üzere memur ve emekli maaş zamlarının hedeflenen enflasyona göre belirlenerek düşük tutulmasını, maaş artışı yerine muhtaç hanelere sosyal destekler verilmesini önerdi.
IMF Türkiye Masası Şefi James Walsh, Ankara’daki görüşmeler sonrası yaptığı açıklamada, asgari ücret ve diğer maaşlarda yüksek oranlı zamlardan kaçınılmasını isterken, ''Hükümete enflasyonu körükleyen artışlardan kaçınılmasını, bunun yerine düşük gelirli hanelere nakit transferleri yoluyla destek sağlanmasını önerdiklerini'' ifade etmişti.
Türkiye Masası şefi Walsh’ın yanı sıra IMF Avrupa Direktörü Alfred Kammer de tüm kesimlere yönelik ücret artışlarının yılda bir kez yapılmasını önerdiklerini belirterek, bu yolla ücret artışlarından kaynaklı tüketim harcamalarının önüne geçilerek enflasyonun daha kısa sürede disiplin altına alınabileceğini gündeme getirdi.
Hanedeki herkes işsiz ve hanenin aylık geliri asgari ücretin üçte ikisinden az olacak
2025’i Aile Yılı ilan eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, daha önce açıkladıkları çocuk desteği, evlilik yardımı gibi programlara ek olarak hafta sonu gerçekleşen AKP Olağan Kongresinde Türkiye Yüzyılı Reform Programı kapsamında muhtaç kesimlere nakit ödemeye dayalı Vatandaşlık Maaşı uygulamasının bu yıl başlatılacağını dile getirdi. Aylık geliri asgari ücretin üçte ikisinden az olan haneleri kapsayacak destek için aile bireylerinden hiç birisinin çalışıyor olmaması gerekiyor.
Hanedeki kişi sayısına göre belirleneceği ifade edilen Vatandaşlık Maaşı ile hanelere en az asgari ücret tutarında düzenli aylık nakdi destek sağlanacak. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı verilerine göre, geçtiğimiz yıl sonu itibarıyla, sosyal yardım, evde bakım desteği, doğalgaz ve elektrik fatura desteği vb. adlar altında 14 milyon haneye çeşitli sosyal destekler sağlanıyor.
Vatandaşlık Maaşı ise tüm bunların dışında tamamıyla aylık düzenli nakdi para desteği olarak ödenecek. IMF’nin ''zam vermeyin, nakdi sosyal destek verin'' önerisiyle örtüşen uygulama, Aile Yılı nedeniyle açıklanan diğer sosyal yardım ve desteklerin de IMF önerileriyle benzeştiği gözleniyor.
Türkiye sosyal desteklerde OECD sıralamasında sondan ikinciliğe indi
Diğer yandan sosyal yardım ve desteklere rağmen Türkiye, bu desteklerin milli gelire oranı açısından her yıl daha geriye gidiyor. Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Teşkilatı’nın (OECD) geçtiğimiz hafta Fransa’da düzenlenen Sosyal Politika Bakanları toplantısına sunulan veriler, 2019’da 41 OECD üyesi içinde sosyal yardımların milli gelire oranı açısından sondan beşinci olan Türkiye’nin 2024 sonunda sondan ikinciliğe düştüğünü gösterdi.
Toplantıda açıklanan ‘Geleceğe Yatırım’ başlıklı raporda sosyal koruma ve destek harcamalarının milli gelire oranında Avusturya yüzde 31,6 ile birinci, Finlandiya yüzde 31,4 oranıyla ikinci sırada. Türkiye 2024 sonunda yüzde 10,4’e düşen sosyal harcamaların milli gelire oranıyla 41 ülke arasında 40’ıncı sırada. 2019 raporunda yüzde 12,4 oranıyla 34’üncü sırada olan Türkiye’nin sosyal koruma ve desteğe ayırdığı kaynakların milli gelire oranı beş yılda 2 puan azaldı. Türkiye’nin ardından yüzde 7,4 payla Meksika sonuncu sırada.
